Wierook maken in beeld

Over wierook en geuren

Bloemen en hun betekenis

Geuromschrijvingen

Commotie in België over wierookproducten: terecht of onterecht?

4 oktober 2013

De Belgische organisatie Test-Aankoop heeft de noodklok geluid aangaande de schadelijkheid van wierookproducten voor onze gezondheid. Alle wierookproducten zouden op basis van hun onderzoek van de markt gehaald moeten worden. Zijn wierookproducten werkelijk zo slecht als zij beweren of is er een rationele verklaring voor hun extreme stellingname?
Hieronder een genuanceerd antwoord, de reden van de commotie en waar je naar kunt kijken om de beste gezondheidskeuze te maken.

In 2004 heeft het Ministerie van Milieu van Denemarken haar onderzoeksinstituut opdracht gegeven een onderzoek te doen naar de schadelijke en gezondheidsaspecten van het branden van verschillende soorten wierook.
De eindconclusie van het rapport: van de 14 onderzochte stoffen in wierook producten dragen 10 geen gezondheidsrisico, 3 kunnen een gezondheidsrisico vormen bij chronische inademing (waaronder benzeen) en 1 (formaldehyde) kan een gezondheidsrisico dragen. In het rapport wordt geadviseerd een goede ventilatie in acht te nemen bij en na het branden van wierook. Maximaal toegestane waarden van verschillende stoffen in de lucht, waaronder benzeen en formaldehyde, werden niet overschreden, maar de waarden waren bij enkele wierookmerken wel zo hoog dat een goede ventilatie noodzakelijk is.

Wij hebben de waarden die in het Deense rapport (van 136 pagina's) staan, vergeleken met waarden die door Test-Aankoop in de media worden genoemd. De waarden komen globaal gezien redelijk overeen en we zien dezelfde enorme verschillen (tot 20 maal hoger) in gemeten waarden tussen verschillende merken. De vraag is hierbij: hoe kan Test-Aankoop tot zo'n andere conclusie komen en aanbevelen dat alle wierookproducten uit de markt gehaald moet worden?

De reden is wat pijnlijk: zij hebben namelijk verzuimd de waarden per kubieke meter te vertalen naar de de situatie van de gemiddelde kamergrootte in Europese landen. De Deense studie neemt 20 m3 als basis waarde (overeenkomend met een kleine kamer van 3 meter bij 3 meter en 2,25 meter hoog). Alle waarden per kubieke meter zijn in het Deens onderzoek door 20 gedeeld en dat heeft Test-Aankoop verzuimd te doen! Doen wij dat wel dan blijkt de olifant opeens een muis te zijn. In een kamer van 5 bij 9 en een hoogte van 2,25 meter moet de waarde zelfs door 100 gedeeld worden.
Een beeldend voorbeeld: de benzeen in een sigaret wordt vergeleken met de benzeen in een wierooksoort/merk: wat je daarmee doet is de benzeen in longen van 5 tot 7 liter inhoud vergelijken met dezelfde hoeveelheid benzeen in een kamer = een long van 20.000 of 100.000 liter.
Het Deens onderzoek heeft dezelfde vergelijking onderzocht en komt tot de meting dat de wierooksoort met de meeste benzeen dezelfde hoeveelheid benzeen in de lucht kan brengen als een brandende sigaret in een asbak (maar bij de meeste wierookmerken is dat minder of veel minder).
Je kunt met deze gegevens de conclusie trekken dat er een grote rekenfout is gemaakt en de zaak meer een storm in een glas water is. De commotie aangaande de wierookproducten is dus onterecht.

Ondanks het ontbreken van gevaren voor onze gezondheid, kunnen we ons de vraag stellen hoe we uit het scala van wierookmerken de beste keuze voor onze gezondheid kunnen maken.

Laten we kijken naar de boosdoener Benzeen: mogelijk kankerverwekkend (sommigen zeggen: bewezen kankerverwekkend bij chronische inademing). Benzeen is een bestanddeel van aardolie en aanwezig in producten die uit olie gemaakt worden. Hoe kan benzeen in wierook terecht komen? Er kunnen twee hoofdoorzaken zijn:
1. Nagchampa wierook merken kunnen het karakteristieke bestanddeel Halmaddi of Mattipal in nagchampa wierook vervangen door een goedkope imitatie waarbij rosin met (afgewerkte) motorolie vermengd wordt. De nagchampa wierook wordt hiermee de helft goedkoper om te fabriceren. Aan wierook met zwarte, soms zelfs walmende rook, is waarschijnlijk motorolie toegevoegd. Dit zal de oorzaak zijn dat bij een merk wierook in de onderzoeken 20 maal zoveel benzeen wordt aangetroffen, dan in het merk met de minste benzeen. *
2. bij ongeparfumeerde wierookstokjes (dompel-wierook) worden de stokjes in parfum (verdund met synthetische olie) gedompeld. De parfum is het duurste deel van de wierook en dompelen zonder verdunning maakt de wierook vele malen duurder. De verdunning met heel goedkope synthetische olie (1 deel parfum op 3 tot 10 delen synthetische olie) maakt de wierook veel goedkoper en zorgt ook nog eens voor een sterkere geur (minder parfum nodig) en snellere en verre verspreiding. De verdunningsolie wordt uit aardolie gesynthetiseerd en kan zodoende benzeen bevatten.

Andere oorzaken van benzeen en de andere 13 ongewenste stoffen kunnen zijn: synthetische geur-ingrediënten die uit olie verkregen zijn en andere ingrediënten als zaagsel van verschillende houtsoorten, kruiden en dergelijke die aan wierook kunnen worden toegevoegd.
Een consument (zonder de neus van een hond) zal alle ongewenste stoffen zoals benzeen niet kunnen ruiken. Zijn er echter kenmerken waaraan je een 'goed' wierookmerk (met zo weinig mogelijk ongewenste stoffen) kunt herkennen?
Gelukkig zijn die er voor de consument:
1. Hoe de wierookstokjes voelen. De stokjes gedompelde wierook geven nauwelijks af en zien er vaak licht-glanzend uit, een olie glans; niet gedompelde wierook heet masala wierook (vrij van verdunningsoliën): de stokjes geven geven zwart (houtskool) of bruin (houtstof) af aan de handen. Zwarte handen is in dit geval een goed teken :-);
2. De geur: natuurlijk of chemisch. Chemische wierook ruikt sterk aan het stokje, de sterke geur bij verbranding verspreidt zich in korte tijd ver en blijft lang hangen (door de chemische toevoegingen). Natuurlijke wierook is altijd een masala wierook en is mild en natuurlijk van geur, verspreidt zich minder snel en ver, en blijft relatief kort hangen;
3. De rook: de hoeveelheid rook en de kleur van de rook. Veel rook en niet-witte rook duidt veelal op onnodige, zelfs 'foute', toevoegingen en kan duiden op slecht verbrande stoffen die bewezen slecht voor onze gezondheid zijn;
4. Keuze stokjes of kegeltjes: stokjes branden goed van begin tot eind, maar kegeltjes branden minder goed aan het eind. Half-verbrande of slecht-verbrande ingrediënten brengen 'foute' stoffen in de lucht. Volgens het Deense onderzoek is ventilatie belangrijk en dat geldt (zeker) bij het branden van kegeltjes;
5. De kleur van de masala stokjes. Zwarte masala wierook is gemaakt met houtskool en bij houtskool zijn alle ongewenste stoffen al verbrand. In bruine masala wierook zijn ook houtsoorten en mogelijk kruiden verwerkt en die stoffen komen tijdens het branden vrij. Zwarte masala stokjes zijn daarom iets veiliger al zal het verschil qua gezondheidseffect verwaarloosbaar klein zijn.

De schrijver van bovenstaande tekst kent de in's en out's van het wierook-maken gezien het feit dat hij in 1977 begon met de ontwikkeling en formulering van de natuurzuivere Moeder's Geuren bloemenwierook: een wierookmerk dat ondermeer in België, Nederland, Engeland, Zweden en IJsland te koop is. Een evaluatie van de Moeder's Geuren wierook mag daarom niet ontbreken ook al is het preken voor eigen parochie :-).

Hoe brengt de Moeder's Geuren bloemenwierook het af in deze onderzoeken? De Moeder's Geuren is in geen van beide onderzoeken meegenomen, maar we proberen iets te zeggen over wat te verwachten zou zijn bij zo'n onderzoek.

De Moeder's Geuren bloemenwierook zal zeer laag scoren op alle gemeten 14 variabelen. De hoofdredenen zijn:
1. deze wierook is een masala wierook waarbij de parfum voor het rollen aan de wierook wordt toegevoegd: verdunning met synthetische oliën is daarom niet nodig. Er zijn geen geur-verspreiders aan toegevoegd en ook geen stoffen die de verbranding verbeteren of vertragen. Alle ingrediënten zijn puur natuur en niet uit chemische inventie verkregen.
2. de zwarte stokjes zijn gemaakt met pure houtskool van kokosnotenbast. Bij houtskool zijn alle ingrediënten, waaronder mogelijk schadelijke voor onze gezondheid, al verbrand en blijft alleen houtskool over (dat de wierook laat branden). U kunt het vergelijken met Norit, wat ook pure houtskool is. Dit is tevens de reden dat de zwarte wierookstokjes heel weinig rook afgeven. En ook de reden dat de Moeder's Geuren als enige merk goed verdragen wordt door kinderen met CARA. Dus: hoe minder rook des te veiliger is de wierook voor de gezondheid.
Kegeltjes produceren bij het branden op het eind ongewenste stoffen. Dit komt omdat het laatste stukje van het kegeltje niet goed kan doorbranden en organische stoffen die niet op hoge temperatuur verbrand worden rook en daarmee ongewenste stoffen in de lucht brengen.

Samenvattend: de Moeder's (Gouden) Geuren bloemenwierook is de meest veilige keuze in wierook omdat het hoofdbestanddeel van de wierook houtskool is en er geen olie en andere (onnodige) stoffen bij het maken worden toegevoegd. Zij zullen zeer waarschijnlijk op alle gemeten variabelen het laagst scoren van alle wierookmerken en soorten.

* U kunt deze werkwijze vergelijken met dezelfde soort praktijken bij andere industrieën.
In de voedingsmiddelen industrie kun je elk product goedkoper maken door er water, suiker en/of vet aan toe te voegen, aangezien water niets kost en suiker en vet de goedkoopste vulmiddelen per kilogram zijn. Een andere methode is een ingrediënt gedeeltelijk te vervangen door een goedkoper ingrediënt, zoals we recentelijk zagen met paardenvlees of extreem veel vulmiddel te gebruiken zoals bekend werd bij een stevia product (97% vulmiddel).
In wierook stokjes en kegeltjes is het goedkoopste vulmiddel zaagsel.
Bij drogisterij producten zien we dat water (aqua) meestal het hoofdbestanddeel is van een product. In de meeste shampoos en schoonheidsproducten zit rond 80% water.
Wij willen graag bedrogen worden?