De Japanners zijn erg schoon op zichzelf. In huis dragen ze nooit de schoenen, waarmee ze op straat hebben gelopen. Nieuwe rage is het verspreiden van geurtjes op het werk. Geuren verhogen de arbeidsprestatie en de nauwkeurigheid van werken. Arbeidsvitaminen op zijn Japans.

Rozegeur is niet het eerste waaraan je denkt bij verbetering van het werkklimaat. Maar daarin kon wel eens verandering komen. Tenminste in Japan, waar ze hebben ontdekt dat de geur van bloemen het concentratievermogen verhoogt.

Ook andere aroma's blijken ineens onvermoede nuttige eigenschappen te bezitten, variërend van oppeppend tot rustgevend. Een aantal fabrikanten rook zijn kans en ontwikkelde apparatuur om het geurmilieu te verbeteren.. Na een paar jaar experimenteren op het eigen personeel, zijn zij nu zo ver dat zij professionele reuk-verspreiders op de markt hebben gebracht.

Belangstelling is er genoeg. Japan kampt met een groeiend tekort aan arbeidskrachten en dat dwingt de werkgevers meer aandacht te geven aan het comfort op en rond de werkplek. De vierhonderdduizend studenten die in. april afstuderen hebben straks de keuze uit het dubbele aantal banen. Niets gaat de bedrijven te ver om deze aspirant-werknemers te behagen: de belofte van trainings-cursussen op Hawaï, een mooi appartement of een eersteklas werkklimaat.

Het constructiebedrijf Kajima is een van de eersten die het reukorgaan ernstig begonnen te nemen. Het KI-gebouw in de wijk Akasaka, waar de bouwkundig tekenaars van het bedrijf werken, is opgetrokken rond een open ontmoetingsruimte, waar elk uur een dosis geurstoffen wordt verspreid. Het eerste dat opvalt, zijn de gigantische subtropische plantenbakken; slechts hier en daar wordt het uitzicht verstoord door een tafeltje met stoelen. Door het glazen dak straalt de zon in strepen naar binnen en er waait een aangenaam - machinaal opgewekt - briesje. Afwisselend wordt de geur van citrus, bloemen en houtzaagsel in de atmosfeer gestoven.

De gekozen aroma's zijn de uitkomst van een onderzoek naar het effect van diverse geuren op het menselijk gedrag. Gekeken is hoe kruiden als lavendel, kaneel, pepermunt, jasmijn, citroen, cypres en salie uitwerken op de concentratie en waakzaamheid, op de stemming en de gemoedsrust, kortom de arbeidsproductiviteit. Daaruit is de ideale mix tevoorschijn gekomen, zoals die nu in het KI-gebouw wordt toegepast. Als de mensen 's morgens op het werk verschijnen, lopen ze een zweem van limoenen binnen, die zorgt voor een fris gevoel. Om half tien is het tijd voor bloemengeur (ruikt naar badschuim) voor verhoogde concentratie, gevolgd door houtlucht (doet denken aan meubelwas) om beter te kunnen ontspannen. Het is dan inmiddels lunchpauze. 's Middags wordt dezelfde cyclus nog een keer herhaald tot sluitingstijd.

Steekproefsgewijs zijn de bezoekers gevraagd naar hun bevindingen. En ja hoor, tot volle tevredenheid van de directie werd een gemiddelde verhoging van 24 percent waargenomen van de marge waarin de mensen zich op hun gemak voelen. Men was vooral positief over het verdwijnen van de stank van sigarettenrook en nieuwe-gebouwen geurtjes, zo vermeldt de in fraaie pasteltinten uitgevoerde pr-brochure van Kajima. Uit een ander onderzoek, uitgevoerd door het al even belanghebbende cosmetica-bedrijf Shiseido, zou blijken dat ponstypistes een hogere score halen en bovendien de helft minder fouten maken - mits de bedrijfsleiding. Investeert in een goed geur-milieu. Als we Shiseido mogen geloven, verhoogt het aroma van geselecteerde bloemen-melanges in de werkruimte het aantal aanslagen per uur van 14.142 naar 16.122. Een stijging van 14 procent.

Shiseido's hoofd van de afdeling Ontwikkeling Nieuwe Producten, Isao Kita, is er zeker van dat meer en meer bedrijven, hotels, scholen, sportclubs en winkels de benodigde acht- tot twintigduizend gulden zullen willen neertellen voor een verstuivingsinstallatie. ,,Over drie jaar verwachten wij een omzet van dertien miljoen gulden in deze branche."

Behalve een betere luchtkwaliteit kan Shiseido ook helpen bij het verkrijgen van een nieuw bedrijfsimago: ,,We kunnen een odeur ontwikkelen die uw bedrijf past. Zo'n geurtje kan op uw drukwerk en relatie-geschenken worden aangebracht", aldus Kita. Dat dit technisch mogelijk is, blijkt uit de brochure van Kajima, waar de geadverteerde geuren floral, citrus en wood opstijgen uit toepasselijke foto's. Ook elders vinden geurverspreiders inmiddels toepassing. Sommige auto-merken bieden het als optie in de duurste modellen en in de chique winkelwijk Ginza fleuren zij de openbare telefooncellen op. Of het elkaar afwisselende aroma van hout en rozen ook nog helpt tegen vandalisme, valt moeilijk na te gaan, want dat verschijnsel kent men in Ginza met.

Voorlopig zijn er geen plannen om aromatiseurs naar Europa te exporteren. Bij de fabrikanten heerst grote twijfel over de afzetmogelijkheden daar. Shiseido's Kita houdt het erop, dat het verschil in geur-cultuur te groot ,,Mensen in het Westen gebruiken parfums om hun individualiteit uit te drukken. In Japan houden we meer van een vluchtig aroma in de lucht." De fijne aroma's van Shiseido zouden het onmiddellijk afleggen tegen de luchtjes die mensen hier zelf met zich meedragen.